Nederlands - Corso Avanzato - Eten (mangiare)

Eten (mangiare)

Il passaggio seguente e' tratto da un'autobiografia dello scrittore umorista Kees Van Kooten, e riguarda spuntini economici.

Mijn happen
mijnhappen.mp3

Bij ons vroeger deden mijn ouders er niet aan, aan kroket. Er kwam weliswaar van alles in huis en op tafel, maar kroketten kwamen er nooit over de vloer. Daarentegen wel honderden gehaktballen. Nu, jaren later, doe ik tussen de middag niets liever dan een Diverse Boroodjeszaak binnengaan voor een witte kadet met kroket. Ik heb er nog duizenden in te halen.

"Wat mag het zijn, meneer?"

Nooit meteen zeggen. Eerst rustig kijken of ze hier soms vreemd beleg aan de wand hebben hangen. Broodje kaas, broodje lever, broodje ham, rosbief, broodje knak, broodje bal - maar waar is kroket? Ha, goddank, onderaan, eenvijfentachtig: broodje kroket.

"Doet u mij maar een broodje kroket."

Soms laten ze je even wachten tot er nog iemand een broodje kroket wil. Dan doen ze je gelijk met die andere meneer in de frituurpan. He', ik krijg trek. Ik denk dat ik maar vast een broodje ros neem. En een glas melk.

"Mak ik een broodje ros en een glas melk?"

Uitdrukkingen
frasi

et niet aan doen... non ne volevano sapere
van alles... di tutto/ogni tipo di cosa
over de vloer komen ... essere un visitatore regolare (di solito usato riferito a persone, in questo caso e' inteso in senso umoristico)
tussen den mddag ... all'ora di pranzo
gelijk met... allo stesso tempo/in contemporanea a...
trek krijgen ... iniziare ad avere appetito/essere affamati
Diverse Broodkezaak ... negozio (zaak) che vende svariati (diverse) tipi di panini ed altri cibi pronti.
broodje kaas ... Panino al formaggio. Gli Olandesi specificano il tipo di panino (contenuto) mettendo l'appropriato nome dopo 'broodje', cosi' si ha ham (prosciutto), lever (fegato) e cosi' via. La versione abbreviata (knak) e' molto colloquiale.

Kommentaar op leestekst 1
Note relative al testo 1

Usare lo stile di linguaggio appropriato.
Questo e' molto importante, e' necessario rendersi conto della diversa formalita' delle varie occasioni in Olandese. Questo varia dal 'molto formale' al completamente informale. Il passaggio precedente e' un chiaro esempio di testo informale. Il che spiega l'uso di frasi molto abbreviate (broodje bal) e le frasi molto corte senza verbi, per esempio nooit meteen zeggen (mai dire [cosa vuoi] subito) o Daarentegen wel honderden gehaktballen (d'altra parte mi sono fatto centinaia di polpette di carne).

1. Er...

   Nella lezione precedente abbiamo visto due usi di er, come pronome e come introduzione di frasi senza il soggetto. Ci sono esempi di questo stesso uso nel testo precedente. Un terzo uso di er e' nell'indicare un certo numero di qualche cosa, in italiano si potrebbe tradurre con "di quelle": ik heb er nog duizenden in the halen (devo ancora farne migliaia prima di essere in pari).

   In olandese l'uso di er e' obbligatorio se si vuole riferire ad un certo numero di qualche cosa, anche quando sarebbe sottinteso.

   hoeveel auto's heb je? ik heb er twee (quante auto hai? ne ho due)
   heb je ook twee fietsen? nee, ik heb er maar een (hai anche due biciclette? no, ne ho solo una)

2. Sottofrasi: congiunzioni subordinate

   Il dat invisibile. Molte congiunzioni subordinate (parole che introducono una sottofrase) consistono di una preposizione combinata con dat. Per esempio omdat, nadat, voordat, totdat. E' possibile nel caso di voordat e totdat di omettere la parte "dat": soms laten ze je wachten tot er nog iemand een broodje wil (a volte ti fanno aspettare finche' qualcun altro non vuole un panino.

3. Of

   Questa congiunzione ha due funzioni che dipendono se introduce una frase principale o una subordinata. Nel testo precedente introduce una sottofrase e si potrebbe tradurre con "se": eerst kijken of ze hier soms vreemd beleg aan de wand hebben hangen (prima guarda e vedi se hanno qualche strano ripieno in esposizione).

   Quando introduce una frase principale si traduce con 'o': ga je weg of bijf je bij ons eten? vai a casa o rimani a mangiare da noi?)

   Of puo' essere usato per collegare sia parole che frasi quando si traduce con 'o': een broodje kaas of een broodje ham? (un panino al formaggio o un panino al prosciutto?).

   C'e' una costruzione speciale in olandese, utilizzando of ... of che si potrebbe tradurre come "o uno o l'altro": ik weet het niet, ik neem of een broodje ham of een broodje lever. (non lo so, io prendo o un panino al prosciutto o uno al formaggio).

4. ...dat ik maar vast een broodje ros neem

   La parola maar non ha nessun significato traducibile qui'. Maar in effetti serve solo ad introdurre un tono di familiarita', ed il suo uso e' tipicamente conversazionale.

mijnhappen.mp3

Woordenschat
Vocabolario

Quale e' vero e quale e' falso?

1. De ouders van de schrijver aten nooit kroket
2. Ze aten ook nooit gehaktballen
3. De schrijver heeft nu nog het gevoel dat hij niet genoeg kroketten heeft gegeten
4. Als hij de broodjeszaak binnengaat bestelt hij meteen iets om te eten
5. Soms moet je wachten totdat nog iemand kroket bestelt. Dan doen ze de twee kroketten samen in de frituurpan.
6. De schrijver wacht niet op zijn kroket, maar bestelt al alvast iets te eten en te drinken.

Riempire i vuoti
Osservare le frasi riportate dopo il testo, e riempire i vuoti nelle frasi sottostanti utilizzando le apposite frasi. La frase potrebbe richiedere aggiustamento.

1. tien minuten geleden had ik geen honger maar nu....
2. die winkel verkoopt verschillende soorten broodjes. Die heeft werkelijk....
3. thuijs eten we 's avonds altijd warm. .... eten we meestal brood.
4. We houden erg veel van bezoek. Er ... veel mensen bij ons ....
5. We houden niet van tennis. We....

Groenten en fruit in Vlaanderen
groenten.mp3

Ongeveer 500 jaar geleden begon men in Vlaanderen groenten te gebruiken bij het eten. Maar groenten bestonden natuurlijk al veel eerder. Het kweken ervan is in Belgie al heel oud en het staat vast, dat de Romeinen bepaalde soorten hebben ingevoerd. Maar de groenten, die in de middeleeuwen gekweekt werden in de kloosteren kasteeltuinen, waren vaak bestemd voor medicinaal gebruik.

Rond het jaar 1500 onstond er echter een nieuwe mode. De burgers hadden ontdekt dat groenten niet alleen gezond waren, maar ook lekker. Dus ging men de groenten kweken in de nabijheid van de steden: de eerste moestuinen!

Wat kweekte men toen? Allerlei soorten kool, uien, wortelen en peulvruchten. Veel later, toen ook de aardappel op alle tafels verscheen, kreeg meer aandacht voor de fijnere groenten, die men dus ook begon te kweken.

Fruit werd ook overal gekweekt: op boerderijen, in kastelen en kloosters. En dan waren er ook nog de wijngaarden! Bijna iedere stad in Vlaanderen heeft nog steeds een "Wijngaardstraat" of "Wijngaardplein", namen die verwijzen naar het vroegere kweken van druiven.

Vlaanderen is een groente- en fruitland gebleven. Een aantal van deze vlaamse produkten is nu heel beken geworden: denk maar aan het befaamde witlof en aan de Brusselse spruitjes.

Uitdrukkingen
Frasi

het staat vast e' un fatto (e' stabilito)
bepaalde soorten certi tipi (di)
in de nabijheid (van) nelle vicinanze (di)
nog steeds lo e' tuttora, ancora
denken... aan pensare a
het Brusselse spruitje cavolini di Bruxelles

Kommentaar op leestekst 2
Note sul testo 2

1. Al
   Questa paroletta, che letteralmente significa 'di gia', e' spesso usata in olandese dove nessuna parola equivalente sarebbe usata in altre lingue. Serve ad esprimere l'idea che quello di cui si parla e' andato avanti per parecchio tempo. Ci sono due esempi di questo uso nel passaggio precedente: al heel eerder e al heel oud. In entrambi i casi 'al' rinforza l'idea del passaggio del tempo. Da confrontare con l'uso di pas (vedere la lezione precedente): Ze is al vier jaar oud lei ha gia' 4 anni. Ze is pas vier jaar oud lei ha solo quattro anni.

2. gekweekt werden
   Venivano coltivati: il passivo.

3. De Vlaanderen
   Le Fiandre e' la regione del Belgio dove la lingua parlata e' l'olandese, Vlaams (fiammingo) e' l'aggettivo che deriva da questa parte del Belgio. Nel sud, le fiandre si unisce con la parte dove si parla piu' francese. Bruxelles e' ufficialmente bilingue.

4. Rond het jaar 1500 ontstand er echter een nieuwe mode
   Questo e' un'altro esempio di er usato come complemento in un soggetto indefinito. Da notare l'inversione del soggetto e del verbo, dato che la frase inizia con una frase a-verbale (non c'e' nessun verbo all'inizio).

5. En dan waren er de wijngaarden!
   Questo e' l'equivalente olandese di "e ci sono/e c'e'". er is/er zijn. In questo caso particolare la frase inizia con 'dan' e quindi abbiamo di nuovo una inversione di verbo/soggetto.

6. Verbi irregolari e forti
   Ci sono parecchi verbi irregolari e forti usati in questo passaggio:
   

   infinito	passato	ausili.	part.pass.	traduzione
   bestaan	bestond/bestonden	heeft	bestaan	esistere
   onstaan	onstond/onstonden	is	onstaan	divenire
   gaan	ging/gingen	is	gegaan	andare
   krijgen	kreeg/kregen	heeft	gekregen	ottenere/prendere
   beginnen	begon/begonnen	is	begonnen	iniziare
   zijn	was/waren	is	gweweest	essere
   blijven	bleef/bleven	is	gebleven	rimanere
   worden	werd/werden	is	geworden	divenire

   Uso di men
   Il testo contiene un certo numero di esempi dell'uso di questo pronome, letteralmente men significa "una persona,qualcuno", tuttavia in molti casi la traduzione corretta sarebbe 'loro' o 'la gente': dus ging men groenten kweken e cosi' la gente comincio' a coltivare ortaggi, wat kweekte men toen? cosa coltivava la gente a quei tempi?

Woordenschat
Vocabolario

Aggiustare le frasi
Le frasi seguenti non sono corrette, aggiustarle riscrivendole con 'er' davanti. Es: Een man zit op de stoel diventa Er zit een man op de stoel.

1. Een boek ligt op de kast
2. Vogels zitten in de bomen
3. Brusselse spruitjes staan in mijn tuin
4. Iemand heeft hier gerookt

Stessa cosa, ma sostituire il nome con 'er'. Es: Wij wonen in het huis diventa wij wonen erin.

1. Zij speelt met de bal
2. Ik sta naast de boom
3. Jij loopt achter de fiets
4. Jullie zitten voor het raam

Tradurre le frasi seguenti

1. Mijn zus studeert al drie maanden aan de universiteit
2. Hun bus vertrekt pas over een half uur
3. Ben je hier al lang?
4. Nee, ik kom pas binne
5. Ze hebben al lange tijd groenten gekweekt
6. Men begon echter pas veel later fruit te kweken

Abbiamo gia' visto alcuni usi dell'infinito dei verbi in precedenza. Altri usi sono i seguenti.

1. Om + te + infinito

   In questa costruzione, om introduce la clausola e te + l'infinito sono alla fine della frase. Lo scopo principale di questo tipo di costruzione e' di spiegare la ragione per una certa azione: Ik ging de stad in om boeken te kopen (sono andato in citta' per comperare dei libri).

   Ci sono molti casi in cui lo scopo dell'azione e' debole o poco importante, in questi casi 'om' si puo' omettere: Verget niet (om) te komen (non dimenticarti di venire, semplicemente: non dimenticarti).

   Nel primo testo di questo capitolo c'e' ne' un esempio: ik heb er duizenden in te halen, in questo caso 'om' e' omesso. Da notare anche che, il verbo e' inhalen ed essendo separabile, il te finisce tra le due parti del verbo.

2. Infinito senza il te

   Molto spesso, sui cartelli si trovano esempi di infinito del verbo senza la particella 'te' (niet roken - non fumare). Nel linguaggio parlatoa l'infinito puo' essere usato al posto dell'imperativo, in modo meno formale: Niet doen! (non farlo!), opschieten! (muoviti!).

   Una forma piu' debole e' l'uso dell'infinito come incoraggiamento, questo si puo' trovare nel primo testo: nooit meteen zeggen e eerst rustig kijken.

3. Infinito come un nome

   L'infinito del verbo puo' essere usato come un nome, e' sempre una parola neutra (het). Per esempio nel testo abbiamo kweken (coltivare), che diventa het kweken le coltivazioni.

Completare le frasi seguenti usando om + te + infinito, per esempio: jullie moeten een taxi nemen - om op tjid te komen.

1. ik ging de stad in ...
2. hij bleef thuis ...
3. zij belde op...
4. we deden ons best ...
5. ik kocht bloemen...

Tradurre le seguenti frasi:

1. Sto cercando di imparare l'olandese
2. Non ridere!
3. E' andato al negozio a comperare il latte
4. Non dimenticarti di scrivere a casa
5. Prima di fare gli esercizi leggi il testo
6. Essi hanno dovuto lavorare duro per pagare la loro casa
7. Hai parecchio da fare

Zullen we bestellen?
bestel.mp3 bestel-fast.mp3

Ebbene si', Andrew Black e' tornato, e stavolta ha organizzato un pranzo con la sua collega olandese (de relatie o zakenrelatie in olandese) Lies Braakman. Sono quindi al ristorante. Di nuovo, il testo e' fornito in due versioni, una 'lenta' ed una 'veloce'.

Seerveester: Goedemiddag meneer, mevrow.
AB: Goedemiddag. Heeft u misschien een tafeltje voor twee personen?
Serveerster: Hebt u gereserveerd, meneer?
AB: Nee.
Serveerster: Dan heb ik alleen die tafel daar in de hoek.
AB: Dat is prima, dank uw wel. Mogen we de menukaart asltublieft?
Serveerster: Natuurlijk meneer. Alstublieft.

LB: Zullen wij bestellen?
AB: Ja, zullen we de dagesoep nemen?
LB: Erwtensoep? Nee, dank je, veel te zwaar.
AB: Die neem ik wel. En als hoofdgerecht wil ik een varkenshaasje met monsterdsaus en gebakken aardappelen. En jij Lies?
LB: Ik begin met garnalen. Daarna lamskoteletten, denk ik, met frites. Wat voor groenten wil je?
AB: Nou, ze heeben vandaag bloemkool, asperges, snijbonen en spezierbonen. Je kunt ook gemengde groenten bestellen.
LB: Laten we dat maar doen.
AB: Goed zo. Wat zulle we drinken?
LB: Ik wil graag een glas witte huiswijn.
AB: Ik ook. En een mineraalwater.

Serveerster: Zo, heeft het gesmaakt?
AB: Ja, het was heel lekker. Dank u.
Serveerster: Wilt u nog een dessert bestellen?
AB: Nee, dank u. Maar wel koffie, asltublieft.
Serveerster: Twee koffie?
AB: Ja graag. Mogen we ook de rekening hebben?
Serveerster: Jazeker meneer.

Uitdrukkingen
Frasi

heeft het gesmaakt? Avete gradito il cibo?

Woordenschat
Vocabolario

Rispondere alle domande, combinare er con le appropriate preposizioni dall'elenco. Dato che tutte le risposte cominciano con nee, dovrete scegliere delle preposizioni che neghino la domanda. Esempio: Staat zij voor het huis? nee, zij staat eracther
het voorstel = la proposta.

1. loopt de hond in de tuin? nee...
2. ligt de krant op de tafel? nee...
3. staat het pond onder de een gulden? nee...
4. zijn zij voor het voorstel? nee

Per ognuna delle seguenti frasi dire come of e' usata, per collegare le frasi come congiunzione coordinata o come subordinata.
slap = debole.

1. zulle we thuis eten of naar een restaurant gaan?
2. wie is de baas hier, jij of ik?
3. ik weet niet of hij er al is
4. vind je de thee lekker, of is hij te slap?
5. zij vroeg hem of hij nederlander was